روش های تشخیص پانکراتیت مزمن در کودکان

پانکراتیت مزمن در کودکان یک بیماری التهابی پیشرونده پانکراس می باشد . برای ایجاد این بیماری یک زمینه ژنتیک و عوامل محیطی لازم می باشد. شدت علائم در بین بیماران متفاوت می باشد و بیماری پیشرفته تر با یافته های زیر مشخص می شود. دکتران متخصص گوارش کودکان  میتوانند در این رمینه به شما کمک کنند

1. اتروفی پانکراس
2. فیبروز پانکراس
3. تنگی مجاری پانکراس
4. کلسیفیکاسیون در بافت پانکراس
5. نارسایی اندوکرین و یا اگزوکرین
6. دیسپلازی پانکراس
7. درد های مقاوم

 

بررسی اولیه در بیماران مشکوک به پانکراتیت مزمن در کودکان

در هر بچه ایی که با درد شکمی شدید و مزمن و یا تکرار شونده مراجعه می کند باید به فکر پانکراتیت مزمن باشیم . قدم اول تشخیصی شرح حال و معاینه فیزیکی می باشد . در صورتیکه شرح حال و معاینه فیزیکی به نفع پانکراتیت باشد جهت تائید تشخیص نیاز به انجام ازمایش و اقدامات تصویر برداری می باشد.

 

نکاتی که در شرح حال باید به آن توجه کرد:

 

1. مشخصات حملات درد : شروع درد ، محل درد ، ماهیت درد و مدت زمان درد را باید توجه کرد و عوامل ایجاد کننده درد ( غذا و یا ورزش ) و اینکه ایا درد همراه با استفراغ و یا علائم شبیه انفولانزا وجود دارد یا خیر. این مشخصات جهت افتراق پانکراتیت از سایر علل درد شکم کمک کننده است . بای تعیین میزان و شدت درد می توان از روش FACE scale استفاده کرد.

1. شرح حال نوع درمان جهت کنترل درد که شامل درمان غیر دارویی ، مصرف اپوئیدها ، داروهای غیر اپوئیدی
2. شرح حال در مورد مشکلات سایکوسوشیال مثلا غیبت از مدرسه ، عدم توانایی شرکت در تمرینات ورزشی و خودداری از شرکت در مجالس مختلف . این مشکلات در کودکان مبتلا به پانکراتیت مزمن شایع است .
3. شرح حال در مورد علائم ناشی از عوارض پانکراتیت مزمن که شامل کاهش اشتها ، اسهال ، اختلال رشد و علائم دیابت می باشد.
4. توجه به نکات کمک کننده در جهت تشخیص پانکراتیت مزمن در کودکان مثلا سابقه پانکراتیت حاد ، تروما به شکم ، بیماری شدید ، مصرف دارو ، اقدامات اندوسکوپی مثل ERCP .
5. سابقه خانوادگی پانکراتیت ، سیستیک فیبروزیس و کانسر پانکراس .

 

 

معاینه فیزیکی:

1. معاینه شکم : اطلاعاتی در جهت تائید و یا رد تشخیص به ما می دهد . در بیماران مبتلا به پانکراتیت محل و شدت درد در ناحیه اپی گاستر می باشد البته گاهی می تواند درد در سمت چپ و یا راست قسمت فوقانی شکم نیز ایجاد شود . بزرگی طحال ناشی از ترومبوز ورید پورت ثانویه به پانکراتیت می باشد .
2. معاینه کلی : بررسی از نظر کاهش وزن و یا سایر علائم سوء جذب ، بررسی محل های دیگری که بیمار احساس درد می کند

 

بررسی های ازمایشگاهی:

1. آمیلاز و لیپاز سرم : افزایش امیلاز و یا لیپاز بیشتر از سه برابر نرمال جهت تشخیص کمک کننده است . با توجه به اینکه امیلاز و لیپاز توسط بافت های دیگر نیز ترشح می شود بالا بودن این ها دلیل قطعی برای پانکراتیت نمی با شد و همچنین نرمال بودن ان ها هم رد کننده نیست .
2. شمارش سلول های خون ( CBC) ، الکترولیت ها ، کلسیم ، البومین و قند خون معولا در پانکراتیت مزمن نرمال است .
3. افزایش الکالن فسفاتاز ، تست های کبدی ( AST , ALT , GGT ) نشانه درگیری همزمان کبد می باشد.
4. الاستاز مدفوع : که جهت بررسی نارسایی اگزو کرین پانکراس استفاده می شود . مقدار کمتر از 100 میکرو گرم به ازاء هر گرم وزن مدفوع ارزشمند است . در زمان حمله پانکراتیت حاد و اسهال به طور کاذب پائین است .
5. اندازه گیری سطح ویتامین های محلول در چربی .

 

 

بررسی های تصویر برداری:

بررسی معمولا با سونوگرافی شروع می شود و در مرحله بعد MRCP.

 

سونوگرافی داپلر :

جهت بررسی پاتولوژی مثلا سنگ مجاری صفراوی استفاده می شود و در بیماران که بیماری پیشرفته دارند جهت بررسی عوارض پانکراتیت مزمن در کودکان مثل سودو سیست و یا ترومبوز ورید پورت ویا ورید طحالی.

 

MRCP:

بهترین روش تشخیصی پانکراتیت مزمن در کودکان می باشد.

اندوسکوپیک اولترا سونوگرافی:

اگر فردی تجربه کافی در انجام این کار در کودکان داشته باشد می تواند یک روش تشخیصی خوبی برای پانکراتیت مزمن باشد.

 

سی تی اسکن:

نسبت به MRCP حساسیت کمتری دارد ولی نسبت به سونوگرافی جهت تشخیص وسعت بیماری و میزان آسیب بافتی حساسیت بیشتری دارد.

 

یافته های پانکراتیت مزمن در سی تی اسکن:

• کلسیفیکا سیون
• دیلاتاسیون مجرای اصلی پانکراس
• فیبروز و یا اتروفی پانکراس

ERCP:

بیشتر یک روش درمانی است تا یک روش تشخیصی.

 

بیوپسی پانکراس:

در کودکان کمتر استفاده می شود و بیشترین اندیکاسیون ان در پانکراتیت اتو ایمیون و توده های پانکراس می باشد.

 

معیارهای تشخیص پانکراتیت در کودکان:

 

1. پانکراتیت حاد: برای تشخیص 2 تا از 3 یافته زیر لازم است
   • درد شکم که نشان دهنده درگیری پانکراس است
   • افزایش آمیلاز و یا لیپاز حد اقل 3 برابر نرمال
   • یافته های رادیولوژیک
2. پانکراتیت حاد عود کننده: برای تشخیص حداقل دو حمله پانکراتیت حاد به همراه یکی از موارد زیر نیاز است:
   • از بین رفتن درد در بین دو حمله ( حداقل یک ماه بدون درد باشد )

   یا

   • نرمال شدن انزیم های پانکراس و از بین رفتن درد بدون فاصله زمانی خاص
3. پانکراتیت مزمن: حداقل یکی از 3 معیار زیر را باید داشته باشد
   • شواهد نارسایی اگزوکرین پانکراس به همراه یافته های رادیولوژیک پانکراتیت مزمن
   • شواهد نارسایی آندوکرین پانکراس به همراه یافته های رادیولوژیک پانکراتیت مزمن
   • درد شکم با منشاء پانکراس به همراه یافته های رادیولوژیک پانکراتیت مزمن
   • یافته های پاتولوژیک پانکراتیت مزمن در کودکان در نمونه بیوپسی پانکراس